Tiền đình là một bộ phận khá phức tạp, nằm ở sau hai bên ốc tai, nó có có vai trò điều chỉnh thăng bằng tư thế và các phối hợp cử động mắt, đầu, thân mình. Hội chứng tiền đình biểu hiện chủ yếu bằng triệu chứng chủ quan, đó là chóng mặt và đi kèm với những dấu hiệu lâm sàng trong đó thường gặp nhất là rung giật nhãn cầu (nystagmus).

NGUYÊN NHÂN

Hội chứng tiền đình ngoại biên

Do huyết áp thấp, tai biến, thiếu máu, các bệnh về tim mạch,... gây tắc nghẽn mạch máu, lượng máu lên não kém.

Do căng thẳng, mất ngủ, áp lực công việc làm tổn thương hệ thống thần kinh. Khi dây thần kinh số 8 bị tổn hại thì hệ thống tiền đình sẽ nhận được thông tin không chính xác và sẽ hoạt động sai, rối loạn.

Do hậu quả của các bệnh như u não, u dây thần kinh, viêm dây thần kinh, viêm tai giữa, bệnh Ménière, viêm mê nhĩ...

Bệnh hay gặp ở người cao tuổi bị suy giảm chức năng một số cơ quan.

Người quá béo hoặc quá gầy đều có nguy cơ mắc rối loạn tiền đình.

Bị mất máu nhiều, quan hệ tình dục không đều đặn, uống quá nhiều rượu bia, cơ thể nhiễm độc hoặc sử dụng một số loại thuốc,... cũng là nguyên nhân gây rối loạn tiền đình.

Thường xuyên sống trong môi trường có quá nhiều tiếng ồn, thời tiết chuyển mùa (nóng - lạnh đột ngột), ít vận động,...

Rối loạn tiền đình trung ương

Có sự tổn thương nhân tiền đình, tổn thương đường liên hệ của các nhân dây tiền đình ở thân não, tiểu não, thiếu máu não hệ sống nền, khối máu tụ vùng hố sau, u thân não, bệnh xơ cứng rải rác, sử dụng thuốc làm tổn thương các đường tiền đình trung ương ví dụ như thuốc chống động kinh.

TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG

Ở giai đoạn đầu, các triệu chứng của bệnh thường nhẹ như mất ngủ, người mệt mỏi, vì thế ít bệnh nhân để ý điều trị bệnh. Thời gian sau, những người bị rối loạn tiền đình sẽ thấy mọi vật xung quanh nhưng sẽ có cảm giác không bình thường, trở mình thấy lao đao, ngồi dậy khó khăn, nhất là vào buổi đêm về sáng. Rối loạn thị giác như nhìn mờ, hoa mắt, nhạy cảm với ánh sáng. Có trường hợp kèm theo rối loạn thính giác như ù tai. Trường hợp diễn biến nặng có thay đổi nhận thức hoặc tâm lý như lo lắng quá mức, khó tập trung, giảm khả năng chú ý...

Phân biệt các tình trạng chóng mặt

Chóng mặt thật sự: Là cảm giác đồ vật xoay quanh bệnh nhân (chóng mặt khách quan) hoặc bệnh nhân xoay quanh đồ vật (chóng mặt chủ quan). Chóng mặt thật sự luôn luôn là một tổn thương tiền đình (trung ương hoặc ngoại vi).

Cảm giác chóng mặt: Là cảm giác bị dịch chuyển trong không gian, tuy không rõ nét như chóng mặt thật sự nhưng nếu nó xảy ra chỉ khi quay đầu hoặc nặng lên rõ rệt khi quay đầu thì tổn thương thường cũng có nguồn gốc từ tiền đình.

Cảm giác mất thăng bằng: Cảm giác này không kèm theo bất kỳ cảm giác khác lạ nào trong đầu. Nó có thể có nguồn gốc từ tiền đình, nhưng cũng có thể có nguồn gốc từ tiểu não, từ cảm giác sâu (cảm giác bản thể), từ hệ thị giác.

Cảm giác sợ hãi muốn ngã: Hầu như trong đa số trường hợp có nguồn gốc từ tâm lý.

Cảm giác choáng váng, cảm giác hoa mắt: Thường tương ứng với những bệnh lý tim mạch hoặc bệnh tâm thần.

4. CHẨN ĐOÁN:

Để chẩn đoán bệnh ngoài các triệu chứng lâm sàng cần kết hợp với một số xét nghiệm khác:

Các xét nghiệm cơ bản như chức năng thận, chức năng gan, xét nghiệm chẩn đoán đái tháo đường, rối loạn lipid máu…

Chụp X quang cột sống cổ.

Siêu âm Doppler động mạch cảnh, đốt sống để xác định các mảng xơ vữa, bóc tách động mạch gây hẹp mạch, tắc mạch…

Chụp CLVT sọ não, CHT sọ não tìm các tổn thương như u góc cầu tiểu não, áp xe não…

Ghi biểu đồ điện của rung giật nhãn cầu.

Nghiệm pháp quay.

Ghi điện thế khêu gợi thính giác.

ĐIỀU TRỊ

Điều trị triệu chứng:

Dẫn xuất của Acetyl leucine:

+ Taganin (Acetyl-AL-Leucine) 500mg, dạng viên (4v/ngày) hoặc tiêm tĩnh mạch (2 ống/ngày).

Kháng Histamin (Antihistamine)

+ Meclizine (Antivert, Bonine): 25 - 50mg mỗi 4 - 6 giờ

+ Dimenhydrinate: 50mg uống, tiêm, bắp mỗi 4 - 6 giờ

+ Betaserc (betahistidin dihydrochloride): viên 8, 16, 24 mg. Uống 32mg/ngày.

Kháng Cholinergic (Anticholinergic)

+ Scopolamine: 0,6mg uống mỗi 4 - 6 giờ

Đồng vận giao cảm (Sympathomimetic):

+ Amphetamine, Ephedrine.

6. PHÒNG BỆNH

Luyện tập thể dục thể thao thường xuyên. Với những người làm việc ở văn phòng, ngồi nhiều giờ bên máy tính liên tục nên thường xuyên tập các bài tập vận động vùng cổ, gáy.

Giảm căng thẳng âu lo.

Tránh đọc sách báo khi ngồi ô tô nên ngồi hoặc nằm ngay xuống khi thấy chóng mặt.

Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày. Tránh để tình trạng cơ thể quá thiếu nước.

Hạn chế uống bia, rượu, hút thuốc lá.

Đối với những người bị rối loạn tiền đình nên chú ý hoạt động vùng đầu cổ cẩn thận.

Không nên quay cổ đột ngột hoặc đứng lên ngồi xuống quá nhanh.

Khi có dấu hiệu của bệnh rối loạn tiền đình, nên đến gặp và điều trị đúng theo hướng dẫn của bác sĩ. Tuyệt đối không được tự ý điều trị.