Sỏi mật, có nhiều thể khác nhau với các triệu chứng và bài thuốc khác nhau để chữa trị. Trên lâm sàng, bệnh được chia làm 4 thể chính, trong đó điều trị Y học cổ truyền chủ yếu là 2 thể khí trệ và thấp nhiệt, đối với 2 thể còn lại cần điều trị kết hợp với Y học hiện đại.

1. THỂ KHÍ TRỆ

- Triệu chứng: Đau vùng hạ sườn phải âm ỉ hoặc đau quặn từng cơn kèm buồn nôn, nôn mửa và các triệu chứng đầy bụng, sôi bụng, ợ hơi xảy ra sau khi ăn, miệng đắng không muốn ăn, có thể kèm theo hoàng đản (vàng da) và sốt nhẹ. Lưỡi trắng mỏng, mạch huyền khẩn.

- Pháp điều trị: Hành khí, giải uất, thông lâm

- Bài thuốc: Dùng 1 trong các bài thuốc sau

* Sài hồ sơ can thang gia vị

Sài hồ 10g                 Bạch thược 12g                Xuyên khung 10g

Thanh bì 10g             Chỉ thực 12g                     Hương phụ 12g

Kim tiền thảo 40g       Uất kim 12g                      Cam thảo 10g

Kê nội kim 15g

Sắc uống ngày 1 thang.

* Việt cúc hoàn gia vị:

Xuyên khung 8g               Thương truật 12g           Chi tử 12g

Hương phụ  12g               Lục khúc 12 g                 Nhân trần 12g

Uất kim 12g

2. THỂ THẤP NHIỆT

- Triệu chứng: Đau tức vùng hạ sườn phải, miệng đắng, họng khô, buồn nôn kèm sốt, sợ lạnh, mắt vàng, da vàng, nước tiểu đỏ, rêu lưỡi vàng dày, nhớt, mạch huyền hoạt sác.

- Pháp điều trị: Thanh nhiệt trừ thấp thoái hoàng

- Bài thuốc: Dùng 1 trong các bài thuốc sau

1. Đại Sài hồ thang gia giảm:

Sài hồ 8 g                         Đại hoàng 6g         Bán hạ chế 8g          Sinh khương 12 g

Hoàng cầm 8 g                 Chỉ thực 12g          Bạch thược 12g

Đại táo 16 g                      Kê nội kim 12g       Nhân trần 12g

2. Long đởm tả can thang gia giảm

Long đởm thảo 12g          Sài hồ 8g                Chi tử 8g

Sinh địa 10g                     Sa tiền tử 12g         Hoàng cầm 10g

Đương quy 12g                Trạch tả 12g            Kim tiền thảo 40g

Nhân trần 12g                   Đại hoàng 4 g         Uất kim 12g

Cam thảo 10g

Sắc uống ngày 1 thang

3. THỂ NHIỆT ĐỘC NỘI THỊNH

Triệu chứng: Bụng sườn quặn đau đầy trướng không cho sờ, sốt cao rét run,  hoàng đản, đại tiện táo, tiểu tiện đỏ, ra nhiều mồ hôi, hôn mê nói sảng, chất lưỡi đỏ sẫm, rêu lưỡi vàng dày, mạch tế sác.

4. THỂ CHÍNH HƯ TÀ HÃM

Triệu chứng: Bụng đau âm ỉ kéo dài , tinh thần rối loạn hoặc hôn mê , giọng nói yếu , da vàng , tối , có những vết bầm tím và dễ chí chảy máu, bụng hơi trướng , gan to, nước tiểu ít màu vàng, đại tiện táo, lưỡi khô đỏ sẫm hoặc tím, mạch huyền sác.

Ngoài ra trong dân gian có những phương thuốc đơn giản, dễ sử dụng lại đem lại hiệu quả khá tốt cho những trường hợp sỏi nhỏ hoặc phòng ngừa sỏi mật tái phát:

-       Nước táo ép ngày 2-3 cốc

     -       Râu ngô, Bồ công anh, Nhân trần mỗi thứ 16 g sắc uống hang ngày

     -       Rễ cỏ tranh rửa sạch, phơi khô, sao lên; mỗi ngày sắc 30-40 g uống

     -       Kim tiền thảo 30 g sắc uống hang ngày

     -       Kim tiền thảo, nhân trần, lá đinh lăng, rễ cỏ tranh, rau má mỗi vị 200g rửa sạch, cắt ngắn phơi khô, trộn đều, bảo quản tránh mốc, tránh ẩm. Ngày dùng 30 - 40g hãm với nước sôi uống.