Gan nhiễm mỡ là một trong những bệnh lý hay gặp trong xã hội hiện đại và có thể gây ra nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe. Khi lượng mỡ ở gan đạt 5% khối lượng cơ thể, bệnh nhân sẽ được đánh giá là bệnh gan nhiễm mỡ.
Gan nhiễm mỡ ở giai
đoạn đầu không có biểu hiện rõ ràng, thông thường chỉ phát hiện khi bệnh đã
tiến triển nặng, gan sưng to. Tuy nhiên cần quan tâm khi phát hiện thấy các dấu
hiệu như: Ăn không ngon miệng, mệt
mỏi, buồn nôn, đầy bụng, vàng da hoặc có rối loạn nội tiết.
Y học cổ truyền cho rằng gan nhiễm mỡ thuộc về loại tích tụ và đàm ứ. Nguyên nhân phần nhiều do ăn uống không điều độ, tinh thần không thư thái, rượu chè quá mức, sinh ra can khí uất kết, thấp nhiệt đàm ẩm ứ đọng, khí huyết trở trệ dưới mạng sườn. Để chữa trị, YHCT chia ra các thể lâm sàng sau.
1. Can khí uất kết, đàm ứ trở lạc
Triệu chứng: đau tức vùng hạ sườn phải, tức ngực, khó chịu, mệt mỏi, hay thở dài, chán ăn, buồn nôn, và với những thay đổi về cảm xúc tăng hoặc giảm, mở rộng gan hoặc sưng, lưỡi đỏ sẫm, rêu nhờn mỏng, xung mỹ bí ẩn.
- Pháp điều trị: Sơ can lý khí hóa đàm
- Bài thuốc: Sài hồ sơ can thang gia vị: Sài hồ (12g), Chỉ xác (8g), Bạch thược (12g), Cam thảo (6g), Xuyên khung (8g), Hương phụ (8g), Thanh bì (8g), Phục linh (12g), Bạch truật (12g).
2. Thấp nhiệt
trở trệ
Triệu chứng: Hạ sườn phải trướng đầy khó chịu, miệng khô họng đắng, da vàng hoặc sạm, mắt
khô, nước tiểu vàng, lượng ít, ăn uống kém, tiêu hóa trì trệ, gan mất chức năng
sơ tiết.
- · Pháp điều trị: thanh nhiệt lợi thấp, nhuận gan giải uất.
- Bài thuốc: Đại sài hồ thang: Chỉ thực (12g), Sài hồ (8g), Hoàng cầm (8g), Bạch thược (12g), Đại hoàng (3g), Bán hạ chế (12g), Sinh khương 3 lát, Đại táo 3 quả.
3. Đàm thấp
trở trệ
Triệu chứng: Vùng hạ sườn phải đầy chướng, da sạm da tối, cơ thể nặng nề chậm chạp, đau nhói
vùng gan, người mệt mỏi, sờ gan ở bờ sườn phải có thể phát hiện gan to, làm cả
vùng bụng căng đầy.
- · Pháp điều trị: Hóa đàm, hoạt huyết, thông kinh lạc.
- Bài thuốc: Nhị trần thang hợp Bình vị tán: Thương truật 12g, Cam thảo (sao) 4g, Hậu phác 12g, Trần bì 8g, Bạch linh 16g, Bán hạ chế 12g.
4. Tỳ hư thấp trệ
Triệu chứng: Thể
trạng bệu, hay mệt, đoản khí hay ra mồ hôi, ăn kém, đại tiện nát, chất lưỡi nhợt
bệu, mạch hư nhược
- · Pháp
điều trị: Kiện tỳ ích khí, táo thấp hóa trọc
- · Bài thuốc: Sâm linh bạch truật thang: Đẳng sâm (12g), Hoài sơn (12g), Bạch truật (16g), Phục linh (12g), Ý dĩ nhân (12g), Biển đậu (12g), Liên nhục (12g), Cát cánh (8g), Sa nhân (8g), Cam thảo (6g).
5. Thể can tỳ lưỡng hư
Triệu chứng: Đau âm ỉ ở vùng hạ sườn phải, bụng đầy trướng, đại tiện phân không thành khuôn,
người mệt mỏi, váng đầu, bụng lạnh, ăn uống rất kém, chân tay không có lực.
- ·
Pháp
điều trị: Ôn bổ tỳ dương, dưỡng can lý khí
- · Bài thuốc: Hoàng kì (10g), Bạch truật (12g), Hậu phác (12g), Đương quy (12g), Bán hạ chế (12g), Sinh khương (3 lát), Bạch thược (12g), Sài hồ (10g), Chích cam thảo (4g), Trạch tả (10g)
6. Khí trệ huyết ứ
Triệu chứng: Hay gặp ở những bệnh nhân Đái tháo đường, viêm gan mạn tính hoặc có thể chất âm hư hỏa vượng, đau tức hạ sườn, ấn đau, ăn kém mệt mỏi, lưỡi tím kèm ban xuất huyết, rêu trắng mỏng, mạch tế sáp.
- Pháp điều trị: Nhu can lý khí, hoạt huyết hóa ứ
- Bài thuốc: Huyết phủ trục ứ thang: Đương qui (12g), Đào nhân (12g), Chỉ xác (8g), Sài hồ (8g), Cát cánh (8g), Ngưu tất (12g), Sinh Đại hoàng (6g), Hồng hoa (8g), Xích thược 12g, Xuyên khung 8g, Cam thảo 4g. Sắc uống ngày 1 thang.
7. Chế độ sinh hoạt
- · Trong quá trình điều trị gan nhiễm mỡ cần có chế độ sinh hoạt điều độ, tăng cường vận động thể lực. Tay chân luôn được vận động để khí huyết lưu thông.
- Hạn chế ăn mỡ động vật và chất nhờn béo, hạn chế sử dụng bia, rượu, thuốc lá tăng cường ăn rau xanh, đậu, chú ý dùng các loại rau quả có vị chua. Theo đông y. Hạn chế ăn mỡ động vật và chất nhờn béo, hạn chế sử dụng bia, rượu, thuốc lá tăng cường ăn rau xanh, đậu, chú ý dùng các loại rau quả có vị chua. Theo đông y vị chua cải thiện được chức năng gan mật, tăng tiết dịch mật, tốt cho tiêu hóa.
- · Một số loại thực vật tốt
cho người bị gan nhiễm mỡ như: táo mèo, yến mạch, ngô, tảo bẹ, tỏi, hành tây,
táo tây, khoai lang, cà rốt, quả sung
