I. KHÁI NIỆM

• Theo Y học hiện đại

Các rối loạn tâm căn là một nhóm nhiều rối loạn có căn nguyên tâm lý trong bệnh lý tâm thần, chiếm 3-5% dân số, nhẹ về mặt triệu chứng, nhưng tiến triển kéo dài và phức tạp do phụ thuộc vào nhiều nhân tố (nhân cách, stress, môi trường xã hội…). Trong đó bệnh tâm căn suy nhược thường gặp nhất, với các biểu hiện mất ngủ, nhức đầu và giảm trí nhớ, 60% gặp ở những người lao động trí óc, từ 30-50 tuổi, thành thị và nam giới nhiều hơn.

• Theo Y học cổ truyền

Suy nhược thần kinh còn gọi là Tâm căn suy nhược được miêu tả trong phạm vi nhiều chứng bệnh: Kinh Quý, Chinh Xung, Kiện Vong, Thất Miên… của Đông y.

II. NGUYÊN NHÂN

Bệnh suy nhược thần kinh được xác định là do căn nguyên tâm lý gây nên hay còn gọi là tâm căn suy nhược. Căn nguyên tâm lý rất đa dạng, đó là những căng thẳng tâm lý cấp tính hay mạn tính như: những tổn thất về người và của đột ngột, những mâu thuẫn kéo dài trong gia đình và trong công tác hoặc lao động trí óc căng thẳng kéo dài, tham vọng không thành.

Trong thực hành lâm sàng còn có hội chứng suy nhược thần kinh sau các bệnh thực thể như:

- Chấn thương sọ não

- Vữa xơ động mạch não

- Thiểu năng tuần hoàn não

- Bệnh lý dạ dày tá tràng

- Tăng huyết áp

- Bệnh nội tiết (đái tháo đường, Basedow...) và sau một số bệnh nhiễm khuẩn...

 III. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG

- Biểu hiện lâm sàng suy nhược thần kinh chủ yếu là các triệu chứng chủ quan của người bệnh xuất hiện sau những chấn thương tâm lý và một số bệnh nội khoa. Các dấu hiệu sớm thường là nhanh mệt mỏi, khó tập trung vào công việc, ăn kém ngon, ngủ không sâu giấc.
Đến giai đoạn điển hình có các triệu chứng sau:
- Bệnh nhân thường kêu ca phàn nàn, mệt mỏi, dai dẳng tăng lên sau một cố gắng trí óc hoặc một cố gắng tối thiểu về thể lực. Tự nhiên đau mỏi cơ bắp, khả năng làm việc giảm sút, chóng mệt, hiệu quả thấp.
- Bệnh nhân kém kiên nhẫn, không chịu nổi khi phải chờ đợi, dễ kích thích, nóng nảy, cáu gắt, phản ứng quá mức. Khi có ý định làm việc gì bệnh nhân muốn nôn nóng làm ngay nhưng khó làm, lại mau chán, mệt mỏi hay bỏ cuộc.
- Bệnh nhân dễ xúc động, mủi lòng, dễ khóc, lo lắng, mất tự chủ, khí sắc giảm.
- Đau đầu: bệnh nhân đau âm ỉ lan tỏa toàn bộ đầu, có cảm giác như đội mũ, thắt khăn chặt, đau đầu tăng lên khi có kích thích, suy nghĩ, lo lắng có thể kèm theo chóng mặt, choáng váng.
- Mất ngủ: khó đi vào giấc ngủ, ngủ không say, hay có mộng, dễ đánh thức và khó ngủ lại, đôi khi mất ngủ trắng đêm, nếu mất ngủ kéo dài thấy quầng mắt bị thâm, sáng dậy bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi, ngáp vặt.

IV. CHẨN ĐOÁN 

Chẩn đoán thể bệnh: tuy có nhiều ý kiến khác nhau, nhưng người ta thống nhất chia làm các thể bệnh: suy nhược thần kinh thể cường và thể nhược.

Suy nhược thần kinh thể cường: quá trình ức chế tích cực, ức chế có điều kiện nhưng dễ bị suy yếu. Bệnh nhân dễ có triệu chứng kích thích và mất khả năng tự chủ.

Suy nhược thần kinh thể nhược: thường xuất hiện ức chế bảo vệ quá giới hạn, quá trình hưng phấn suy yếu rõ, bệnh nhân có biểu hiện các triệu chứng suy nhược thần kinh. 

 V. ĐIỀU TRỊ 

Các thuốc tác động lên cơ chế sinh bệnh

Các thuốc có tác dụng lên quá trình hưng phấn hệ thần kinh: Sulbutiamine (Arcalion) hoặc Asthenal uống sau ăn sáng.

Các thuốc khác có tác dụng chữa triệu chứng:

Tăng cường tuần hoàn và dinh dưỡng não: Piracetam, Ginkgo biloba...

Thuốc an thần, trấn tĩnh: nên dùng các thuốc có tác dụng an thần nhẹ, trấn tĩnh. Tuy nhiên nhóm thuốc này thường gây quen thuốc nên sử dụng cần thận trọng.

Thuốc giảm đau: hay dùng là các dẫn chất của Paracetamol: các thuốc này có đặc điểm là tác dụng nhanh nhưng bất lợi là độc với gan nếu dùng liều cao và thường xuyên. Khi sử dụng nên dùng xa bữa ăn, uống với nhiều nước.

Các Vitamin: Đây là nhóm thuốc cung cấp các yếu tố vi lượng, có tác dụng tới quá trình chuyển hoá của cơ thể.