Thiểu năng tuần hoàn não mạn tính là trạng thái giảm lượng máu cung cấp lên não bộ: thấp hơn 40 – 50 ml/100g tổ chức não/phút mà không phải thiếu máu cục bộ do tổn thương thần kinh khu trú

NGUYÊN NHÂN GÂY THIỂU NĂNG TUẦN HOÀN NÃO

Bệnh nội tại trong lòng mạch: TNTHN chủ yếu do xơ vữa động mạch. Xơ vữa động mạch thường tiến triển thầm lặng, trong thời gian dài không có triệu chứng. Các mảng xơ vữa làm động mạch mất tính đàn hồi, hẹp lòng mạch làm giảm lưu thông máu gây thiếu máu mạn tính. Ngoài ra, viêm động mạch hay dị dạng mạch não cũng gây ra thiếu máu nuôi não.

Bệnh chèn ép mạch máu từ bên ngoài: Thoái hóa cột sống, thoát vị đĩa đệm ở cột sống cổ, co cứng cơ thang gây thiểu năng tuần hoàn động mạch sống nền. Theo một số tác giả nước ngoài, hơn 80% số người trên 55 tuổi có các tổn thương trên phim X – quang và nhiều người trong số họ có các biểu hiện lâm sàng. Bình thường các động mạch đốt sống cổ phải chạy trên một đường ống tạo nên bởi các lỗ ngang rất chật hẹp vì thế, khi mắc các bệnh kể trên sẽ gây nên hội chứng Thiểu năng động mạch sống nền. Trong bệnh thoái hóa cột sống cổ ở người cao tuổi hoặc làm động tác quay cổ đột ngột, động mạch sống có thể bị kẹt cũng gây thiếu máu tạm thời cho não

Dị dạng bẩm sinh hay u sùi làm hẹp lòng động mạch cũng gây TNTHN.

Các bệnh toàn thân: Huyết áp thấp, thiếu máu…gây TNTHN.

TRIỆU CHỨNG THIỂU NĂNG TUẦN HOÀN NÃO

TNTHN có nhiều biểu hiện khác nhau tùy vào vùng não bị thiếu máu. Dưới đây chỉ nêu các triệu chứng phổ biến nhất.

• Đau đầu: Là triệu chứng hay gặp nhất và cũng là triệu chứng xuất hiện sớm nhất, chiếm trên 91% các trường hợp. Đau đầu vùng chẩm và lan tỏa khắp đầu, có cảm giác căng nặng trong đầu, đau tăng khi căng thẳng thần kinh hay vận động thể lực.
• Chóng mặt: Cảm giác bồng bềnh, thấy mọi vật quay xung quanh mình nhất là khi thay đổi tư thế, xoay đầu, có thể tối sầm mặt. đứng không vững. Triệu chứng này gặp trên 87%.
• Dị cảm: Là cảm giác tê bì, kiến bò, tê mỏi chân tay. Một số người ù tai, cảm giác nghe thấy tiếng ve kêu, tiếng xay lúa trong tai.
• Rối loạn về giấc ngủ: Rất hay gặp, dai dẳng làm bệnh nhân rất khó chịu. Có thể mất ngủ hoàn toàn hoặc ngủ ít, ngủ hay mơ, hay tỉnh giấc hoặc ngủ dậy thấy mệt mỏi.
• Rối loạn chú ý: Đầu tiên là giảm khả năng làm việc, rất khó chuyển sự chú ý từ việc này sang việc khác, về sau nặng hơn là dẫn đến sa sút trí tuệ.
• Rối loạn tri giác: Rối loạn tri giác quan hệ khăng khít với rối loạn chú ý. Bệnh nhân phản ứng chậm với những gì nghe được và những kích thích từ bên ngoài.
• Rối loạn trí nhớ: Giảm sút trí nhớ gần, khó nhớ lại tên người, sự vật, sự việc mới gặp mới xảy ra.
• Giảm sút khả năng tư duy và trí tuệ: Biểu hiện sớm bằng giảm khả năng sáng tạo, rối loạn cảm xúc.
• Thay đổi nhân cách và tính tình: Phụ thuộc vào trạng thái tâm lý, sinh lý và bệnh lý trước đó của người bệnh.

CHẨN ĐOÁN THIỂU NĂNG TUẦN HOÀN NÃO:

Lâm sàng

Trong các chỉ tiêu chẩn đoán, triệu chứng lâm sàng chiếm vị trí hàng đầu. Căn cứ vào Bảng tiêu chuẩn chẩn đoán lâm sàng TNTHN – MT của Khadjev (1979), trong đó tác giả Khadjev (Bungari) và cộng sự  đã liệt kê 20 triệu chứng và cho điểm đánh giá từng tiêu chuẩn theo mức độ có – không. Tổng số điểm Khadjev của bệnh nhân ≥ 23,9 điểm là dương tính.

Cận lâm sàng: Một số các thăm dò cận lâm sàng được sử dụng

- Các phương pháp đánh giá dòng máu chảy đến não:

• Lưu huyết não đồ.
• Dùng siêu âm do hiệu ứng Doppler
• Chụp gamma mạch não.
• Đo lưu lượng máu não bằng phóng xạ

- Các phương pháp đánh giá hiệu quả của việc tưới máu tại não:

• Điện não đồ.
• Ghi nhiệt độ ở mặt.
• Đo phản ứng nhiệt qua da.
• Nghiệm pháp tâm lý

ĐIỀU TRỊ THIỂU NĂNG TUẦN HOÀN NÃO

Hiện nay có rất nhiều loại thuốc chữa triệu chứng này, tùy cơ chế bệnh sinh mà bệnh nhân sẽ được dùng các loại thuốc điều trị khác nhau.

• Các thuốc có cả dạng tiêm và uống như tanganil; thuốc dạng uống đơn thuần như sibelium; betaserc…
• Các thuốc cải thiện tuần hoàn não tác động trên nhiều cơ chế khác nhau như: stugeron làm giãn mạch não hoặc tăng cung cấp oxy não như duxil hoặc tăng lưu thông mạch máu như piracetam… 
• Thuốc Đông y: nhiều bài thuốc Đông y có tác dụng hoạt huyết hóa ứ, thông kinh lạc, kiện tỳ, trừ đàm cũng được sử dụng có hiệu quả.  
• Châm cứu, xoa bóp, vật lý trị liệu.